Misja ATHENA i mechanizmy projektowane przez SENER Polska
SENER Polska przygotowuje prototyp mechanizmów niezbdnych dla powodzenia misji.[+]
ATHENA to jedna z najwikszych misji Europejskiej Agencji Kosmicznej. Firma SENER Polska wygraa przetarg na zaprojektowanie i produkcj mechanizmów zwalniajcych ogromne lustro teleskopu. Projekt finansowany jest z programu sucego rozwijaniu innowacyjnych technologii o kluczowym znaczeniu dla przyszych europejskich misji kosmicznych.
Celem misji ATHENA (Advanced Telescope for High Energy Astrophysics) bdzie znalezienie odpowiedzi na wielkie naukowe pytania dotyczce tego, jak formuj si grupy galaktyk oraz czarne dziury. Sonda to w praktyce ogromny, 12-metrowy, teleskop rentgenowski, który umoliwia badanie takich zjawisk, jak rozbyski gamma, magnetyczne interakcje midzy planetami pozasonecznymi i ich gwiazdami, gazy otaczajce grupy galaktyk, zorze polarne Jowisza oraz komety w naszym ukadzie sonecznym. ATHENA to druga misja klasy L (Large – dua) w ramach programu naukowego „Kosmiczna Wizja” Europejskiej Agencji Kosmicznej. Budet misji przekroczy 900 milionów euro, a start sondy planowany jest na 2028 rok. SENER Polska podpisa kontrakt z ESA na zaprojektowanie, wyprodukowanie i przetestowanie prototypu mechanizmu podtrzymujco-zwalniajcego HDRA (Hold Down and Release Actuator) do lustra teleskopu ATHENA.
eby wyjani dziaanie HDRA konieczne jest przedstawienie dziaania innego mechanizmu, za który równie odpowiadaj inynierowie z SENER Polska – Mechanizmu Wyboru Instrumentu (ISM – Instrument Selection Mechanism). Teleskop ATHENA przenosi dwa instrumenty naukowe: spektrometr i przetwornik wizyjny do pomiaru promieniowania rentgenowskiego. ISM suy do zmiany ustawienia lustra teleskopu tak, aby wizka promieni trafiaa do jednego z tych instrumentów. Umoliwia zatem wykorzystywanie jednego wielkiego lustra na potrzeby dwóch instrumentów. Celem mechanizmu podtrzymujco-zwalniajcego HDRA jest zapewnienie, e ogromne lustro teleskopu pozostanie unieruchomione a do momentu, gdy sonda znajdzie si na waciwej orbicie. Wówczas nastpi zwolnienie mechanizmu i moliwe stanie si poruszanie lustrem teleskopu.
SENER Polska przygotowuje prototyp mechanizmów niezbdnych dla powodzenia misji.[+]
– Najwiksze wyzwanie w tym projekcie stanowi wysokie obcienia wynikajce z ogromnych rozmiarów lustra – jego rednica wyniesie ponad dwa metry, a masa ponad ton. Mechanizmy zwalniajce musz równie by niezawodne. Lustro bdzie przytrzymywane przez sze urzdze. Jeli nie wytrzymaj obcie i ustpi podczas startu, to dojdzie do uszkodzenia lustra. Z kolei, jeli którykolwiek z nich nie zadziaa poprawnie i nie zwolni lustra, to pozostanie ono nieruchome i sonda nie bdzie moga zrealizowa swojej misji. – mówi Marcin Wygachiewicz, kierownik projektu w SENER Polska.
Przetarg ESA na mechanizmy zwalniajce HDRA skierowany by tylko do firm z Polski i finansowany jest z Science Core Technology Programme (CTP), który suy rozwijaniu nowych technologii dla przyszych misji naukowych. Misje naukowe s jednymi z najbardziej wymagajcych i w najwikszym stopniu przyczyniaj si do postpu naukowego i technologicznego. Dokonywanie nowych odkry wymaga bowiem urzdze, które dziaaj lepiej ni te stworzone w przeszoci.
– Program CTP peni wan rol dla europejskiego przemysu kosmicznego. ESA prowadzi bowiem przygotowania do misji z wieloletnim wyprzedzeniem i zleca prace nad nowymi technologiami firmom z naszego kontynentu. W ten sposób wzmacnia innowacyjno i konkurencyjno europejskiej brany kosmicznej. – mówi dr Ilona Tobjasz, dyrektor rozwoju SENER Polska.
Projekt mechanizmów podtrzymujco-zwalniajcych to take przykad pozytywnego wpywu czonkostwa w ESA dla polskiej gospodarki. Wszystkie etapy projektu bd realizowane we wspópracy z innymi firmami z Polski. Dodatkowo, kontrakt pozwoli SENER Polska rozwin technologi dla nowej gamy produktów, które bd mogy w przyszoci by wykorzystywane w kolejnych misjach kosmicznych i sprzedawane komercyjnie.
Istotna cz systemu zapewniajcego bezpieczestwo astronautom w trakcie lotów zaogowych i na stacjach kosmicznych powstaa w Polsce. System Twardego Przechwytywania HCS, moliwy do zaadaptowania w rónorodnych systemach dokowania opracowaa firma inynierii kosmicznej SENER. Jego twórcy wskazuj, e urzdzenie moe sta si standardem w przyszych misjach zaogowych.